1 stycznia 1929

Narodziny Zbigniewa Nienackiego (Zbigniewa T. Nowickiego)

życiowe

Urodził się w Łodzi jako Zbigniew Tomasz Nowicki[1].

1940

Przesiedlenie w czasie II wojny

życiowe

Wraz z rodziną został przez Niemców wysiedlony z Łodzi do wsi Słupia k. Skierniewic[1]. Zmuszony do pracy fizycznej na wsi.

1945

Powrót do Łodzi po wojnie

życiowe

Wrócił do rodzinnego miasta i kontynuował naukę w liceum[1]. Wstąpił wówczas do komunistycznej organizacji młodzieżowej ZWM, gdzie aktywnie działał[3].

1946

Debiut literacki

twórcze

Jako 17-latek zadebiutował powieścią przygodową dla młodzieży Związek poszukiwaczy skarbów, publikowaną w odcinkach w tygodniku „Przyjaciel”[3].

1948

Zakończenie szkoły i praca wychowawcza

życiowe

Po zdaniu matury pracował przez trzy miesiące jako wychowawca w domu dziecka w Szklarskiej Porębie (zbierając materiały do powieści o dzieciach)[3].

1948

Rozpoczęcie studiów filmowych

życiowe

Podjął studia w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej (PWSF) w Łodzi na wydziale scenopisarstwa[3].

1949

Studia w Moskwie

życiowe

Otrzymał stypendium i zaczął studia scenopisarskie w Wszechzwiązkowym Państwowym Instytucie Kinematografii w Moskwie[3].

1950

Usunięcie ze studiów za „postawę antystalinowską”

życiowe

Został wydalony z moskiewskiej uczelni (oraz usunięty z PWSF w Łodzi) za krytykę stalinizmu; w ramach represji wstrzymano druk jego pierwszej książki Chłopcy, a jego ojciec stracił pracę[2][1].

1951

Praca w prasie

życiowe

Rozpoczął pracę jako redaktor działu rolniczego w gazecie codziennej „Głos Robotniczy” w Łodzi[3].

1952

Zawarcie małżeństwa

życiowe

Poślubił Helenę Dąbską[3].

1953

Narodziny syna

życiowe

Urodził się jedyny syn pisarza, Marek Nowicki[2].

1957

Pierwsza powieść książkowa

twórcze

Ukazała się powieść przygodowa Uroczysko (wyd. Nasza Księgarnia) – pierwszy młodzieżowy utwór autora wydany w formie książkowej[3].

1957

Zakup domu na Mazurach

życiowe

Nabył gospodarstwo we wsi Jerzwałd na Mazurach (pow. Morąg), które stanie się wkrótce jego stałym miejscem zamieszkania[3].

1958

Publikacja powieści w odcinkach

twórcze

Na łamach łódzkiego tygodnika „Odgłosy” ukazała się w odcinkach powieść Zabójstwo Herakliusza Pronobisa[2].

1958

Praca w tygodniku Odgłosy

życiowe

Dołączył do redakcji tygodnika „Odgłosy”, gdzie prowadził dział reportażu i publikował liczne artykuły i opowiadania[3].

1960

Pierwsze powieści z cyklu Pan Samochodzik

twórcze

Wydał powieść przygodową Skarb Atanaryka – jedną z trzech książek (obok Uroczyska i Pozwolenia na przywóz lwa) poprzedzających właściwą serię Pana Samochodzika[1].

1961

Powieści Pozwolenie na przywóz lwa i Worek Judaszów

twórcze

Ukazały się dwie kolejne powieści przygodowe: Pozwolenie na przywóz lwa oraz Worek Judaszów[2]. (Druga z nich najpierw drukowana była w odcinkach w prasie, a w 1961 wydana jako osobna książka.)

1962

Powieść w odcinkach Wąż morski

twórcze

W dzienniku „Głos Robotniczy” publikowana była powieść w odcinkach Wąż morski[2].

1962

Działalność publiczna i zawodowa

życiowe

Został przyjęty do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR) oraz do Związku Literatów Polskich[3]. Rozpoczął też pracę jako ławnik sądowy przy Sądzie Powiatowym w Łodzi (funkcję tę pełnił do 1965 r.)[3].

1962

Debiut dramaturgiczny – Termitiera

twórcze

Prapremiera pierwszej sztuki teatralnej Nienackiego pt. Termitiera odbyła się w Teatrze im. S. Jaracza w Łodzi[3]. Za debiut dramaturgiczny autor otrzymał nagrodę Teatru Ateneum w Warszawie[3].

1963

Premiera sztuki Golem

twórcze

W Teatrze Powszechnym w Łodzi wystawiono premierowo trzyaktową sztukę Golem[3].

1963

Emisja telewizyjna jednoaktówki Styks

twórcze

Telewizja Polska wyemitowała jednoaktową groteskę Styks autorstwa Nienackiego[3].

1963

Nowe powieści – Laseczka i tajemnica oraz Podniesienie

twórcze

W formie książkowej ukazała się sensacyjna powieść Laseczka i tajemnica (napisana w 1961)[3], a także powieść Podniesienie (wyd. Czytelnik)[3].

1964

Powieść Z głębokości

twórcze

Wydał powieść Z głębokości (wyd. Czytelnik)[3].

1964

Nagroda miasta Łodzi

twórcze

Otrzymał Nagrodę Literacką Miasta Łodzi za dwie powieści: Podniesienie oraz Worek Judaszów[2].

1964

Początek serii Pan Samochodzik – Wyspa Złoczyńców

twórcze

Ukazała się powieść Wyspa Złoczyńców, będąca właściwym początkiem cyklu przygód Pana Samochodzika[1]. Książka odniosła sukces i zapoczątkowała popularną serię dla młodzieży.

1964

Zmiany osobiste

życiowe

Nienacki rozstał się z żoną i synem, decydując się całkowicie poświęcić karierze pisarskiej[2].

1965

Powieść Sumienie

twórcze

Wydał powieść Sumienie (inspirowaną doświadczeniami z pracy ławnika sądowego)[3].

5 kwietnia 1965

Pierwsza ekranizacja – film Wyspa złoczyńców

twórcze

Premiera kinowa filmu Wyspa złoczyńców w reżyserii Stanisława Jędryki (scenariusz wg powieści Nienackiego) – pierwszej adaptacji przygód Pana Samochodzika[4].

1966

Powieść Pan Samochodzik i templariusze

twórcze

Ukazała się powieść Pan Samochodzik i templariusze – druga książka z cyklu o Panu Samochodziku (Nasza Księgarnia)[2].

1966

Nagroda za powieść Liście dębu

twórcze

Pierwszy tom powieści Liście dębu (pt. Święta miłość) zdobył II nagrodę w konkursie literackim Ziemi Łódzkiej[3].

1967

Pierwsza część Liści dębu

twórcze

W wydawnictwie Czytelnik ukazał się tom I powieści Liście dębu (dramat rodzinny, tom II wyjdzie w 1969)[3].

1967

Powieść Księga strachów

twórcze

Wydał powieść Księga strachów – kolejną część przygód Pana Samochodzika (Nasza Księgarnia)[2].

1967

Przeprowadzka na Mazury

życiowe

Przeniósł się na stałe do swego domu w Jerzwałdzie na Mazurach i związał się z nową partnerką, Alicją Janeczek[2].

1968

Premiera sztuki Nekropolis

twórcze

Prapremiera trzyaktowej sztuki Nekropolis odbyła się w Łodzi (Teatr Propozycji Polskiej Sztuki Współczesnej)[3].

1968

Spektakl telewizyjny Dziewięć złotych naczyń

twórcze

Telewizja Polska nadała telewizyjne widowisko Dziewięć złotych naczyń według scenariusza Nienackiego[2].

1969

Druga część Liści dębu

twórcze

Ukazał się tom II (dokończenie) powieści Liście dębu[3].

1969

Powieść Niesamowity dwór

twórcze

Wydał powieść Niesamowity dwór, kolejną książkę z cyklu Pan Samochodzik[2].

1970

Powieść Nowe przygody Pana Samochodzika

twórcze

Ukazała się powieść Nowe przygody Pana Samochodzika (Nasza Księgarnia)[2].

1971

Powieść Mężczyzna czterdziestoletni

twórcze

Wydał powieść obyczajową Mężczyzna czterdziestoletni (pierwsza powieść Nienackiego wyraźnie skierowana do dorosłych czytelników)[2].

1971

Film Akcja Brutus

twórcze

Premiera filmu sensacyjnego Akcja Brutus w reż. Jerzego Passendorfera – ekranizacji powieści Worek Judaszów ze scenariuszem napisanym przez Nienackiego[5].

1971

Serial TV Samochodzik i templariusze

twórcze

Telewizja Polska wyemitowała 5-odcinkowy serial Samochodzik i templariusze (reż. Hubert Drapella) ze Stanisławem Mikulskim w roli głównej, będący telewizyjną adaptacją powieści Nienackiego.

1972

Powieść Pan Samochodzik i zagadki Fromborka

twórcze

Ukazała się powieść Pan Samochodzik i zagadki Fromborka (Nasza Księgarnia) – kolejna część popularnej serii przygodowej[1].

1973

Powieść Pan Samochodzik i Fantomas

twórcze

Wydał powieść Pan Samochodzik i Fantomas (Nasza Księgarnia) – następną część cyklu o Panu Samochodziku[1].

1975

Powieść Pan Samochodzik i tajemnica tajemnic

twórcze

W wydawnictwie Czytelnik ukazała się powieść Pan Samochodzik i tajemnica tajemnic (pierwotnie publikowana w odcinkach w „Świecie Młodych” w 1974 r.)[3].

1976

Powieść Pan Samochodzik i Winnetou

twórcze

Wydał powieść Pan Samochodzik i Winnetou (Wyd. Horyzonty) – kolejną przygodę Pana Samochodzika[3].

1977

Powieść Pan Samochodzik i Niewidzialni

twórcze

Ukazała się powieść Pan Samochodzik i Niewidzialni (Nasza Księgarnia), w której Pan Samochodzik po raz ostatni współpracuje z harcerzami.

1977

Nagroda „Orle Pióro”

twórcze

Otrzymał nagrodę czytelników czasopisma Płomyk – „Orle Pióro” – jako ulubiony autor książek młodzieżowych[2].

1978

Powieść Uwodziciel

twórcze

Wydał powieść Uwodziciel (wyd. Pojezierze) – sensacyjno-obyczajową historię dla dorosłych, zapowiadającą bardziej kontrowersyjną tematykę jego późniejszych utworów[3].

1979

Powieść Pan Samochodzik i złota rękawica

twórcze

Ukazała się powieść Pan Samochodzik i złota rękawica (Nasza Księgarnia) – ostatnia przygodowa książka Nienackiego wydana w latach 70..

1979

Nagroda Premiera za twórczość dla młodzieży

twórcze

Za swoją twórczość dla dzieci i młodzieży Nienacki otrzymał Nagrodę Prezesa Rady Ministrów[3].

13 grudnia 1981

Stanowisko wobec stanu wojennego

życiowe

Po ogłoszeniu stanu wojennego poparł publicznie gen. Wojciecha Jaruzelskiego i w swoich publikacjach krytykował podziemie solidarnościowe[1].

1982

Działalność polityczna

życiowe

Wstąpił do Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego (PRON) – prorządowej organizacji wspierającej władze komunistyczne w latach 80.[1].

1983

Powieść Raz w roku w Skiroławkach

twórcze

Wydał dwutomową powieść Raz w roku w Skiroławkach (wyd. Pojezierze). Utwór obyczajowy z elementami autobiografii i mazurskich legend wywołał skandal obyczajowy z powodu śmiałych scen erotycznych[3][1].

1985

Powieść Pan Samochodzik i człowiek z UFO

twórcze

Ukazała się powieść Pan Samochodzik i człowiek z UFO (Nasza Księgarnia) – ostatnia część serii napisana osobiście przez Nienackiego (po latach wznowiona pt. Pan Samochodzik i Nieśmiertelny)[3].

1 czerwca 1987

Film Pan Samochodzik i niesamowity dwór

twórcze

Premiera kinowa filmu Pan Samochodzik i niesamowity dwór w reżyserii Janusza Kidawy – ekranizacji powieści Nienackiego z Piotrem Krukowskim w roli głównej.

1987

Powieść Wielki las

twórcze

Wydał powieść Wielki las (PIW) – kontynuację obyczajową Skiroławka, również bogatą w wątki erotyczne[3][1].

1988

Nagroda za Wielki las

twórcze

Powieść Wielki las została wyróżniona nagrodą Stowarzyszenia Księgarzy Polskich[2].

9 stycznia 1989

Film Pan Samochodzik i praskie tajemnice

twórcze

Premiera polsko-czechosłowackiego filmu Pan Samochodzik i praskie tajemnice (reż. Kazimierz Tarnas), będącego kinową wersją powieści Pan Samochodzik i tajemnica tajemnic.

1989–1990

Powieść Dagome iudex (3 tomy)

twórcze

Opublikował trzytomową powieść historyczno-fantastyczną Dagome iudex (wyd. Pojezierze). Autor uznawał ten utwór – osadzony w czasach początków państwa polskiego – za swoje najwybitniejsze dzieło[3][1].

1991

Nagroda za całokształt dla dzieci i młodzieży

twórcze

Uhonorowany nagrodą za całokształt twórczości dla dzieci i młodzieży (nagroda Prezesa Rady Ministrów lub równorzędna)[2].

1 czerwca 1991

Film Latające machiny kontra Pan Samochodzik

twórcze

Premiera filmu Latające machiny kontra Pan Samochodzik w reżyserii Janusza Kidawy – ekranizacji wątków z powieści Pan Samochodzik i złota rękawica (film familijny, w roli głównej Piotr Krukowski).

1980

Słuchowisko radiowe Bielinek

twórcze

Polskie Radio wyemitowało słuchowisko Bielinek, będące adaptacją powieści Podniesienie autorstwa Nienackiego[3].

23 września 1994

Śmierć pisarza

życiowe

Zbigniew Nienacki zmarł w wieku 65 lat – śmierć nastąpiła w Morągu (woj. warmińsko-mazurskie)[1]. Został pochowany na cmentarzu w Jerzwałdzie, gdzie mieszkał przez ostatnie lata[1].

1997

Pośmiertne kontynuacje serii Pan Samochodzik

twórcze

Ukazały się powieści Pan Samochodzik i nieuchwytny kolekcjoner oraz Pan Samochodzik i testament rycerza Jędrzeja, dokończone i opracowane po śmierci autora przez Jerzego Ignaciuka[2]. (Drugi tytuł to przeróbka wątku z Zabójstwa Herakliusza Pronobisa).

2004

Wydanie zbioru Sztuki teatralne

twórcze

Ukazała się po raz pierwszy drukiem antologia Sztuki teatralne, zawierająca wszystkie dramaty Nienackiego (wyd. Rzecz Kultowa)[2].

16 listopada 2018

Uhonorowanie pamięci Nienackiego

życiowe

W Iławie (nad Jeziorakiem, niedaleko Jerzwałdu) odsłonięto tablicę pamiątkową poświęconą Zbigniewowi Nienackiemu, z inicjatywy Forum Miłośników Pana Samochodzika[2].

2021

Prawa filmowe do twórczości

życiowe

Wnuk pisarza, jedyny spadkobierca, podpisał umowę z warszawskim studiem Orphan Studio, przekazując mu wyłączne prawa do ekranizacji książek Nienackiego[2].

12 lipca 2023

Film Netflix Pan Samochodzik i templariusze

twórcze

Premiera filmu Pan Samochodzik i templariusze na platformie Netflix (reż. Antoni Nykowski) – najnowszej adaptacji kultowej powieści Nienackiego[2]. (Planowana seria filmowa została wstrzymana po negatywnym odbiorze tej ekranizacji.)

2024

Pierwsze anglojęzyczne wydania Pana Samochodzika

twórcze

Rozpoczęto publikację serii powieści o Panu Samochodziku w języku angielskim – po raz pierwszy książki Nienackiego ukazują się na rynku anglojęzycznym[2].

październik 2024

Komiks Uroczysko – Tajemnice kurhanu (tom 1)

twórcze

Wydawnictwo Siedmioróg opublikowało tom 1 komiksowej adaptacji powieści Uroczysko, zatytułowany Tajemnice kurhanu (autor komiksu: Mieczysław Sarna)[2].

maj 2025

Komiks Uroczysko – Diabelskie sprawki (tom 2)

twórcze

Ukazał się tom 2 komiksu Uroczysko pt. Diabelskie sprawki. Planowany jest także trzeci, finałowy tom (Skarby i sekrety) w kolejnych miesiącach[2].