Dzisiaj zabiorę Was na warszawskie cmentarze ewangelickie na Woli. Zaczynamy od

Cmentarza ewangelicko-augsburskiego przy ulicy Młynarskiej.

Szczerze mówiąc jestem nieco zdziwiony. Moje dotychczasowe doświadczenia z ewangelikami powodowały, że sądziłem, że cmentarz będzie zadbany. Nic bardziej mylnego, to chyba najbardziej zaniedbany cmentarz w kompleksie cmentarzy wolskich. Nie tylko totalny bałagan z ułożeniem grobów ale mnóstwo zabytkowych grobów zniszczonych i pozostawionych bez opieki.

Zanim przejdę do nagrobków znanych osób, wpierw parę słów historii. Po pierwsze właściciele cmentarza, czyli Zbór Warszawski, pozwalał na pochówek osób innych wyznań, między innymi prawosławnych.

Po drugie, ponieważ cmentarz był wielokrotnie terenem walk, część grobów jak i księgi zostały zniszczone, dlatego przy murze cmentarza znajduje się lapidarium z zabytkowymi płytami, których nie potrafiono przyporządkować do ich pierwotnego miejsca.

Teraz groby, wiele jest zadbanych, sporo niestety nie. Wygląda to podobnie jak na Starych Powązkach, gdzie niektóre groby znanych i lubianych są mocno zaniedbane.

Małgorzata Braunek, znana przez wszystkich Oleńka z Potopu, czyli popularna aktorka, zmarła w 2014 roku.

Ci, którzy interesują się przedwojenną literaturą znają wydawnictwo Gebethner i Wolff. Założyciel tego wydawnictwa Gustaw Adolf Gebethner zmarły w 1901 roku też jest tutaj pochowany.

W 1966 roku zmarła poetka i redaktorka Świerszczyka – Wanda Grodzieńska.

W dniu, w którym zwiedzaliśmy cmentarz obchodziliśmy 21 rocznicę premiery Rodziny zastępczej. Niezapomniana rola mamy rodziny była odtwarzana przez Gabrielę Kownacką. Aktorka zmarła w 2010 roku.

Mieczysław Milecki, to aktor, który grał w wielu znanych nam filmach ale niewiele osób zna jego nazwisko. Widzieliśmy go w Czy Lucyna to dziewczyna? a po wojnie w Stawce, Westerplatte, Do przerwy 0:1, Paragon gola, 07 zgłoś się, Nocach i dniach, Polskich drogach czy wreszcie Życiu na gorąco.

Barbara Modelska to aktorka, która grała w kilku filmach z lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych, które lubiłem oglądać – Kapelusz pana Anatola, Gangsterzy i filantropi oraz Człowiek z M-3.

Jacka Skubikowskiego chyba nikomu nie trzeba przedstawiać. Dobre miejsce dla naiwnych uwielbiałem ale nie każdy wie, że był również autorem takich szlagierów jak Taniec pingwina na szkle Lombardu czy Zawsze tam gdzie Ty oraz Tacy sami Lady Pank.

Wiecie czyj podpis widnieje na opakowaniach ulubionych czekolad oraz ptasiego mleczka? To podpis Emila Wedla, syna założyciela „fabryki czekolady”. Nawet komuna nie odcięła się od tego podpisu używając marki „22 lipca dawniej E. Wedel”.

Adwokat opozycji w latach 70 i 80 Edward Wende.

I wreszcie autor popularnych kiedyś książek o Dzikim Zachodzie – Wiesław Wernic. Na nagrobku znajdujemy przyklejony obrazek z Indianinem ale nagrobek wygląda na taki bez opieki.

Sztuka kochania wydana w 7 milionach egzemplarzy, kopiowana na kserokopiarkach przyniosła sławę doktor Michalinie Wisłockiej.

Zupełnie inną dziedziną piśmiennictwa zajmował się Samuel Bogumił Linde, czyli autor dziewiętnastowieczny autor potężnego Słownika Języka Polskiego.

Również tutaj pochowany jest malarz Wojciech Gerson.

Pierwszy dyrektor warszawskiego Ogrodu Botanicznego Michał Szubert.

Wizytę kończymy przy grobie rodzinnym Schweitzerów, gdzie pochowany jest pionier polskiego sportu motorowego, Emil Ryszard Schweitzer, który zginął w wieku 25 lat podczas próby bicia rekordu prędkości (1935).

Teraz kilkaset metrów dalej, za rogiem od strony ulicy Żytniej wchodzimy na

Cmentarz ewangelicko-reformowany.

Tutaj też nie wszystkie groby są w idealnym stanie ale należy przyznać, że cmentarz jest uporządkowany i wysprzątany.

Tutaj też walczono i właśnie z tego powodu znajduje się symboliczny grób żołnierzy batalionu Parasol, którzy zginęli w 1944 roku na Woli.

Groby znanych zaczynamy od Anny German, która zmarła w 1982 roku.

Na tym malutkim cmentarzu pochowana jest słynna autorka popularnych w XIX wieku książek kucharskich – Lucyna Ćwierciakiewiczowa.

Pisarz i żołnierz Juliusz Kaden-Bandrowski oraz jego dwaj synowie Andrzej i Paweł zginęli w czasie II wojny światowej w Warszawie. Wszyscy są pochowani w jednym grobie na tym cmentarzu.

Marian Kociniak zmarł dosłownie chwilę po śmierci swojej żony w 2016 roku.

Ci, którzy słuchali Programu III Polskiego Radia będą kojarzyli programy prowadzone przez Janusza Kosińskiego.

Pewnie nie wiecie, że słynny przebój, często śpiewany przez Mieczysława Fogga Jesienne róże to utwór piosenkarki i aktorki – Toli Mankiewiczówny (wł. Teodory Raabe). Jeśli ktoś ogląda przedwojenne filmy, to mógł ją zobaczyć w Pani minister tańczy czy Manewrach miłosnych. Znamy ją również z piosenki Odrobinę szczęścia w miłości.

Jej kariera filmowa rozpoczęła się od Zakazanych piosenek, później grała jeszcze w takich filmach jak Prawo i pięść, Polskie drogi czy Lalka, czyli Zofia Mrozowska.

Ludwik Norblin był jednym z największych warszawskich przedsiębiorców. Jego grobowiec rodzinny znajdujemy też na cmentarzu przy Żytniej. I tutaj ciekawostka, czy wiecie, że drugą żoną Ludwika Norblina była Jadwiga Ludwika Fukier, córka TEGO Fukiera.

Kabaret Starszych Panów to dzieło między innymi Jeremiego Przybory.

Filmów, w których grała Hanna Skarżanka nie da się wymienić ale pewnie każdy kto oglądał Czterech pancernych pamięta Nataszę z objazdowego cyrku, to była właśnie ona.

Andrzej Szczypiorski, publicysta, pisarz i scenarzysta.

Prezydent Warszawy z pierwszej połowy XIX wieku – Karol Woyda.

Z lektur szkolnych pamiętam Ślady rysich pazurów, książkę napisała Wanda Żółkiewska.

I na koniec Pan Pisarz, czyli Stefan Żeromski – pochowany na tym skromnym cmentarzu na warszawskiej Woli, bez alei zasłużonych i innych tego typu „pomysłów”.

Dotychczas podawałem również indeksy grobów ale w tym wypadku łatwiej jest znaleźć miejsca grobów na portalu grobonet, oba cmentarze są tam całkiem nieźle poindeksowane a większość grobów jest wskazana dokładnie z miejscami.

O tych i innych nekropoliach rozmawiamy również na NASZYM FORUM.