W tym roku postanowiliśmy zamienić tradycyjny wakacyjny tydzień nad morzem na tydzień na Warmii. Dzieciaki, co prawda nie były początkowo zachwycone, ale dały się przekonać. Jak się wkrótce okazało, wypad okazał się być strzałem w dziesiątkę, a tegoroczny urlop mogę spokojnie zaliczyć do tych, na których naprawdę wypoczęłam.
Naszą bazą było letnisko nad Jeziorem Symsar, kilka kilometrów od Lidzbarka Warmińskiego, a w planach mieliśmy delektowanie się atrakcjami, które ma do zaoferowania Warmia, a jest ich naprawdę sporo.
Przeciętny turysta kojarzy Warmię i Mazury, jako teren pełen lasów i jezior, ale przeważnie nie ma pojęcia, że są to dwie zupełnie różne krainy, o odmiennym charakterze i z zupełnie inną przeszłością. Tak jak wiele różni Warmię od Mazur, tak jedno je na pewno łączy. Cały region jest przepiękny i zdecydowanie warty odwiedzenia, a jego różnorodność sprawi, że każdy znajdzie tu coś dla siebie.

Terytorium Warmii powstało w roku 1243 jako dominium biskupstwa warmińskiego w obrębie Państwa Zakonu Krzyżackiego w Prusach i stanowiło ok. 1/3 terenu diecezji warmińskiej. W 1346 roku ukształtowały się ostateczne granice Warmii, które bez większych zmian przetrwały do roku 1772.
Wewnętrznie Warmia stanowiła dwuczłonowy organizm – większą część zarządzaną przez biskupów warmińskich (7 komornictw) oraz mniejszą zarządzaną przez kapitułę warmińską (3 komornictwa). Głównym ośrodkiem biskupstwa (kurii) i siedzibą katedry warmińskiej był Frombork, zaś biskupi rezydowali w Lidzbarku Warmińskim.
Siedzibą biskupów było początkowo Braniewo w latach 1280–1340, krótko Orneta w latach 1340–1350 i od 1350 Lidzbark Warmiński. Kapituła warmińska utworzona w 1260 r., początkowo miała również krótko siedzibę w Braniewie, a później na stałe we Fromborku (Źródło: Wikipedia)

Zwiedzając Warmię nie da się nie dostrzec świadectw jej historii. Podczas tej wyprawy postanowiliśmy odwiedzić m.in. Lidzbark Warmiński, Ornetę, Jeziorany, Reszel czyli miejscowości w których znajdowały się zamki biskupie.

Lidzbark Warmiński
Lidzbark Warmiński od 1350 r. do XIX wieku był stolicą Warmii i dawniej jej największym miastem. Miasto było centrum wiary i kultury w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, często dlatego też nazywano je Perłą Warmii. Przez długi czas było pod panowaniem biskupów warmińskich. Był to też znaczny ośrodek gospodarczy ustępujący swym znaczeniem na Warmii tylko Braniewu. W mieście znajduje się zamek biskupów warmińskich, który za dużą wartość artystyczną i historyczną w skali światowej, uznany został za pomnik historii, dawniej zaliczany do zabytków klasy „0” (według nieaktualnej od 1973 r. klasyfikacji zabytków) (Źródło: Wikipedia)

W Lidzbarku Warmińskim bywałam odkąd pamiętam, gdyż we wsi oddalonej zaledwie kilka kilometrów od tego miasta mieszkali moi dziadkowie, których często odwiedzałam. Niestety, nigdy nie wspominałam go dobrze. Zawsze wydawało mi się zaniedbane i nieatrakcyjne. Dzisiejszy Lidzbark jest przeciwieństwem miasta, które zapamiętałam z dzieciństwa. Spacerując po Lidzbarku Warmińskim, niemal na każdym kroku widać, że ma on dobrego gospodarza. Miasto postawiło na inwestycje, ale nie zapomniało o swojej historii. Zabytki, które kiedyś ginęły, wśród niezachęcającego sąsiedztwa, teraz są doskonale wyeksponowane i przyciągają turystów. A w Lidzbarku jest co oglądać.

Najważniejszym zabytkiem tego miasta jest Zamek biskupi, wybudowany w latach 1350- 1401, po przeniesieniu z Ornety do Lidzbarka siedziby biskupów warmińskich. Zamek należy do najcenniejszych zabytków architektury gotyckiej w Polsce, a w 2018 został wpisany na listę pomników historii.
Obecnie w zamku znajduje się Muzeum Warmińskie, które jest oddziałem Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie. Warto również wspomnieć, że Przedzamcze południowe zaadaptowane zostało na Hotel Krasicki****.

Kościół św. Piotra i Pawła oraz Michała Archanioła (kościół drewniany w tym miejscu stał już co najmniej w 1305 roku, a murowany został wybudowany w II połowie XIV w.)- kościół farny, siedziba kapituły kolegiaty.

Cerkiew pod wezwaniem Świętych Apostołów Piotra i Pawła– najwybitniejszy przykład architektury protestanckiej na Warmii, wybudowany w latach 1818-1823 jako kościół ewangelicki. Budowę finansował król pruski Fryderyk Wilhelm III. Drewniana, posiada konstrukcję ryglową, na kamiennej podmurówce; oszalowana, jest trójnawową, pięcioprzęsłową bazyliką emporową, z płytkim prezbiterium od północy i dwuwieżową fasadą od południa. We wnętrzu empory podparte czworobocznymi słupami, otwarte do nawy głównej szerokimi półkolistymi arkadami. We wnętrzu świątyni mieści się współczesny ikonostas.(Źródło: Wikipedia).
Cerkiew bardzo odróżnia się od otoczenie. Jej kolor, charakter oraz materiał użyty do budowy zaskakuje, widząc ją ma się wrażenie, że budynek został przeniesiony ze słonecznej części południowej Europy, tak znacznie różni się warmińskich budynków z czerwonej cegły.

• 

• 

• 

Wysoka Brama (właściwie: przedbramie)– jedyna z trzech bram prowadzących do miasta, która zachowała się do naszych czasów. Powstała w latach 1466- 1478, znajdował się przy niej niegdyś barbakan, a z właściwą bramą w murach miejskich łączyła ją murowana szyja o długości około 20 m. Jest to najbardziej monumentalny zabytek tego typu na Warmii, podobno przypomina Bramę Holsztyńską w Lubece.

Oranżeria Krasickiego– tzw. oranżeria, barokowo-klasycystyczny pawilon ogrodowy, wzniesiony w latach 1711-1724 dla biskupa Teodora Potockiego, rozbudowany ok. 1770 roku dla biskupa Ignacego Krasickiego.
Obecnie w budynku Oranżerii Kultury (dzisiejsza nazwa) mieści się Miejska Biblioteka Pedagogiczna, która jest bardzo prężnie działającym ośrodkiem kulturalnym. Organizowane są tu spotkania z literaturą, przeróżne zajęcia edukacyjne, warsztaty, wieczorki autorskie, wystawy oraz koncerty.

• 

• 

• 

• 

• 

Ratusz– budynek powstała na przełomie XIX i XX wieku i pełnił swoją rolę jako siedziba władz miejskich do 2008 roku, obecnie funkcjonuje tutaj ośrodek kulturalno-rozrywkowy. W budynku dawnego ratusza znajdują się m.in. pomieszczenia wystawiennicze (Warmińsko- Mazurska Izba Historii) Warmińsko- Mazurskiego Stowarzyszenie Historyczno- Kolekcjonerskiego w której lokalni pasjonaci historii prezentują pamiątki związane z regionem.

Orneta
Orneta jest niewielkim warmińskim miasteczkiem, z długą i bogatą historią. Prawa miejskie uzyskało w 1313 roku, a już w 1340 roku na 9 lat stała się siedzibą biskupów warmińskich. Niestety, mimo kilku ciekawych i naprawdę wartych obejrzenia zabytków, samo miasto nie zrobiło na mnie dobrego wrażenia. W zasadzie odebrałam je tak, jak przed laty prezentował mi się Lidzbark Warmiński. Miasto zdecydowanie potrzebuje doinwestowania i uporządkowania przestrzeni publicznej.

Kościół świętego Jana Chrzciciela (z XIV wieku)- jest to jeden z najpiękniejszych kościołów jakie widziałam podczas mojej podróży po Warmii (nie wliczając sanktuariów maryjnych) i warto tu przyjechać, chociażby po to aby zobaczyć ten majestatyczny budynek oraz jego wnętrze.

• 

• 

• 

• 

Ratusz– gotycka budowla pochodząca z 1375 roku (jedyny gotycki ratusz na Warmii), w XVII i XVIII wieku obudowana domkami z podcieniami zajmowanymi dawniej przez kramarzy. Do 1920 parter budynku zajmowała hala targowa, na piętrze znajdowały się izby rady miejskiej i burmistrza oraz sala zebrań. Po zniszczeniach ostatniej wojny ratusz został odbudowany w latach 1968-1973 z przeznaczeniem na dom kultury. Budynek piętrowy, długości 40 metrów, na obu fasadach posiada ozdobne sterczynowo-skokowe szczyty, dach zwieńczony umieszczoną na środku barokową wieżyczką z zegarem i najstarszym na Warmii dzwonem, pochodzącym z 1384 roku. Niewielkie bezstylowe domki po bokach ratusza zostały odbudowane na wzór średniowiecznych kramów kupieckich. (Źródło: Wikipedia)

Zamek biskupi– zamek powstał w XIV wieku i przez 9 lat był główną rezydencją biskupów warmińskich, po przeniesieniu siedziby biskupów do Lidzbarka Warmińskiego, zamek dalej służył biskupom aż 1772 roku, gdy został skonfiskowany przez rząd Królestwa Prus. W 1890 roku władze pruskie ostatecznie zburzyły zamek, a na jego fundamentach (zachowały się piwnice) została wzniesiona szkoła. To, co możemy zobaczyć dziś, to dość pokaźny budynek Szkoły Podstawowej nr 1, piwnice niestety nie są udostępnione do zwiedzania.

Cerkiew bł. Emiliana Kowcza– dawny budynek magazynowy z pocz. XX w.

Jeziorany
Jeziorany to niewielkie i urokliwe miasteczko położone nad rzeką Symsarną, które uzyskało lokację miejską już w 1338 roku. W czasie tegorocznego wypadu Jeziorany odwiedziłam dwa razy. Po części z powodu pogody (pierwszego dnia padało i nie dało się zwiedzać miasta w komfortowych warunkach), a po części dlatego, że to miasteczko mnie oczarowało. Bywa tak czasami, że przyjeżdżam do jakiegoś miejsca i jestem urzeczona klimatem, który tam panuje. Tak się właśnie zadziało w przypadku Jezioran. Bardzo spodobało mi się to miejsce i chętnie odwiedzę je ponownie.

Kościół św. Bartłomieja (z XIV wieku)- budynek kościoła góruje nad centrum miasteczka, a właściwie spacerując po Jezioranach widać go z bardzo wielu miejsc, jest to zdecydowanie jedna z najokazalszych budowli tej miejscowości.

Zamek biskupi– zbudowany w stylu gotyckim latach 1350-1373 jako siedziba starostów biskupich warmińskich. Zamek przypominał zamki w Reszlu i Działdowie. W latach W 1414- 1520 kilkakrotnie zmieniał właściciela (królowie polscy, biskupi warmińscy). Podczas wojny pruskiej w 1520 roku Albrecht von Hohenzollern na czele swych wojsk zdobył i spalił Jeziorany. Zamek został odbudowany w XVI wieku i stanowił rezydencję biskupów warmińskich aż do I rozbioru Polski w 1772 roku, kiedy to zamek przejęło państwo pruskie. W 1783 zamek zniszczył pożar, a następnie do 1789 został rozebrany przez administrację pruską. Na fundamentach północnej części skrzydła zachodniego zbudowano w 1790 roku ratusz miejski. Pozostałą część głównego skrzydła zajął budynek gospodarczy. W roku 1905 na jego miejscu powstał budynek mieszkalny. Zachowały się gotyckie mury przyziemia i piwnice skrzydła zachodniego oraz fragmenty narożnej wieży. Obecnie siedziba Urzędu Miejskiego. Pod skarpą zdziczały park, dawny ogród włoski. (Źródło: Wikipedia)

Dawny spichlerz i młyn

Kaplica św. Krzyża 

Reszel
Reszel to miasto, którego początki sięgają roku 1241 roku, a prawa miejskie uzyskało w 1337 roku. Jako jedno z niewielu miast średniowiecznych Reszel posiadał system wodociągowy.

Nie pamiętam, abym kiedykolwiek wcześniej była w tej miejscowości. Niewątpliwie zapamiętam to miejsce, jako “miasto czerwonych dachów”, a wszystko przez widok, który roztacza się z wieży zamkowej. Mój pobyt w Reszlu był niezmiernie udany. Bardzo przyjemnie spaceruje się uliczkami Starego Miasta czy też alejkami parkowymi, a samo miasto jawi się jako zadbane i interesujące. Jest tu przecież co oglądać.

Zamek biskupi– powstawał w latach 1350–1401, a budowali go przez ponad 50 lat kolejni biskupi warmińscy. Był wielokrotnie oblegany i kilkakrotnie zdobywany przez wojska polskie i krzyżackie. W XVI wieku zamek stracił znaczenie militarne i zaczął służyć jako rezydencja myśliwska. Po pierwszym rozbiorze Polski (1772), zamek został przejęty przez władze pruskie i w 1780 r. ulokowano w nim więzienie. Później służył gminie ewangelickiej i dopiero po II wojnie światowej postanowiono gruntownie go odrestaurować.
Obecnie na zamku mieści się m.in. oddział Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie, galeria sztuki, hotel i restauracja. Ta majestatyczna budowla bez wątpienia góruje nad miasteczkiem i zrobiła na mnie duże wrażenie, widząc jej fasadę nie mogłam powstrzymać się przed powiedzeniem “wow”.

Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła (z XIV wieku)- kościół farny znajduje się niedaleko zamku i podobnie jak on, robi duże wrażenie. W kościele można wejść na zabytkową wieżę (o wysokości ponad 50 metrów), a w niej obejrzeć zabytkowy mechanizm zegara, a także dzwony kościelne.

Stara plebania – rezydencja archiprezbitera z XV w.

Ratusz– obecny klasycystyczny budynek został zbudowany w latach 1815- 1820 na fundamentach starszego gotyckiego ratusza, który spłonął w pożarze.

Cerkiew pw. Przemienienia Pańskiego, do zmiany tytułu w 1963 – kościół św. Krzyża. W 1963 zaczęto odprawiać w nim nabożeństwa w obrządku wschodnim greckokatolickim (bizantyjsko-ukraińskim). Oficjalne przekazanie świątyni na własność greko-katolikom odbyło się w 1992 roku. Obecna świątynia powstała w latach 1799-1800, ale w miejscu tym pierwszy kościół (wraz z klasztorem) wybudowali augustianie sprowadzeni do Reszla w 1347 r.. W XVII wieku kościół i klasztor w tym miejscu został przekazany jezuitom.(Źródło: Wikipedia).

Spichlerz o konstrukcji ryglowej (z XVIII w.)

Gotyckie mosty (murowane z cegły) nad Sajną

Ile by nie pisać o warmińskich miejscowościach (bardzo Was przepraszam, ale rozpisałam się bardziej niż planowałam), nie odda to ich charakteru, żaden bowiem opis i relacja nie zastąpi spaceru uliczkami miasta i chłonięcia jego atmosfery. Wszystko, co opisałam powyżej to zaledwie część tego, co możecie zobaczyć w Lidzbarku, Ornecie, Jezioranach i Reszlu. Chcecie się przekonać czego nie opisałam? Zapraszam zatem na Warmię. Jestem pewna, że każdy znajdzie tu coś dla siebie.
Jeśli macie ochotę porozmawiać o Warmii, to możecie to zrobić na naszym FORUM.